« Non é necesario ser tan relixioso gardando as regras da música coma as leis da Sagrada Escritura, posto que son homes quen fixeron ditas regras, permíteselles ós homes aumentalas ou diminuílas. »

Annibal Gantez , in L'entretien des musiciens, 1643.

Teñamos presente que se trata, nesta cita, de composición musical libre, e non de exercicios escolares. Nembargantes, mesmo nestes, a partires do contrapunto a cinco voces, cómpre admitir regras cada vez máis e máis flexibles.

Agora ben, o traballo de preparación á fuga de escola normalmente tivo lugar no curso dos estudios de escritura a catro voces. Os estudiantes que non desexen extende-la súa práctica da escritura máis alá das catro voces poderán familiarizarse coa escritura a cinco voces e tamén lendo as partituras seguintes, escollidas para este fin por A. Dommel-Diény:

CINCO VOCES

Josquin des Prés: salmo Miserere mei Deus.
Bach: motete Jesu, meine Freude. Preludio e fuga nº22 do Clave ben temperado. Misa en si menor: primeiro Kyrie; Gloria; Et incarnatus est; Resurexit.
Vincent d'Indy: numerosos coros do Chant de la Cloche.
Fauré: Pénélope, escea V do 3^o acto.

SEIS VOCES

Bach: Ofrenda musical, ricercare nº5. Misa en si menor: Sanctus.
Honegger: Jeanne au Bûcher, escea XI.

OITO VOCES

Beethoven: Misa en re, primeiro Kyrie; Christe; pasaxes do Gloria; Crucifixus; Agnus Dei.
Bach: : Pasión segundo S. Mateo, 1^o  coro; coros nº5, 33, 43, 45, 50, 62, 67, 76, 78.
Franck: II^e Béatitude.
Vincent d'Indy: Légende de St-Christophe, dobre coro final.

En canto ós que perseguen a práctica do contrapunto ata 5 voces, estes son os alivios usuais: a partires de cinco voces, limítase ó estudio das redondas e do florido.

 

PRIMEIRA ESPECIE : redondas.

Admítense as seguintes licencias nas regras comúns:

Pódense repetir redondas, pero unha soa vez por voz e facendo uso o menos posible desta licencia (Bitsch, § 31).

Admítense cruzamentos no derradeiro compás (Bitsch, § 50).

Admítese o unísono no tempo forte ó longo dos exercicios, vixiando non empobrece-la polifonía (Bitsch, § 53, tolerancia).

MODO MAIOR

MODO MENOR

 

QUINTA ESPECIE : florido.

Admítense outra serie licencias nas regras comúns:

Pódese utiliza-lo ritmo dúas negras-branca sen estar obrigado a alongar esta branca en síncopa (Bitsch § 21).

Pódese introducir unha redonda no florido, e eventualmente ligala a un valor inferior (Bitsch § 21).

Admítese a saída cunha negra soa sobre o derradeiro tempo do compás despois dun silencio de branca e un de negra, o que facilita a entrada de tres voces no primeiro compás (Bitsch § 22, B, tolerancia).

Admítese que dúas voces procedan simultaneamente en brancas ou en negras (Bitsch, § 23, B, tolerancia. Nota: como consecuencia do que parece ser un erro na publicación deste tratado, a nota 1 ó pé de páxina non está relacionada con este tema. Debería tratarse dunha nota 2 que non ten exemplo).

Admítense as quintas e as octavas separadas por unha soa branca ou dúas negras se a segunda quinta ou octava non está percutida, sen outra condición (Bitsch, § 43, 2). Nota: desaconséllase, sen embargo, entre as voces extremas (¡sobre todo nun exame!) incluso se Bitsch non di o que hai que pensar sobre isto...

Admítense cruzamentos no derradeiro compás (Bitsch § 50).

Admítese o unísono no tempo forte (Bitsch § 53).

MODO MAIOR

Derradeiro ano de realización do concurso de contrapunto no Conservatorio de Música de Quebec : 1994. A seguinte realización obtibo por unanimidade do xurado o primeiro premio, coa nota máis alta na rede dos conservatorios de Quebec:

MODO MENOR